Οι απαραίτητες απώλειες

Η απώλεια είναι απαραίτητο στοιχείο της ζωής. Αλλά δεν είναι όλες οι απώλειες τραγικές. Υπάρχουν απώλειες που επέρχονται όταν αφήνουμε και μας αφήνουν, όταν αλλάζουμε, όταν αποχωριζόμαστε όταν προχωράμε. Οι απώλειές μας δεν περιλαμβάνουν μόνο τους αποχωρισμούς μας (π.χ. από αυτούς που αγαπάμε) αλλά και λιγότερο «απτές» απώλειες όπως τα ρομαντικά όνειρά μας, οι ανέφικτες προσδοκίες, οι ψευδαισθήσεις δύναμης, οι ψευδαισθήσεις ασφάλειας, η απώλεια της νιότης μας, η απώλειας της ιδέας ότι είμαστε άτρωτοι, αθάνατοι. Είναι όλες αυτές οι «καθημερινές» απώλειες. Οι μικρές, ίσως. Οι αναπόφευκτες, σίγουρα.

Οι απώλειες που βρίσκουμε μπρός μας όταν αντιμετωπίζουμε το γεγονός ότι ο μπαμπάς μας δεν θα μπορεί να μας προστατεύει για πάντα και η μαμά μας δεν θα είναι μαζί μας για πάντα· ότι ό,τι μας πονά δεν θα μπορούμε να «το φιλήσουμε και θα γιάνει»· ότι κατά βάθος είμαστε μόνοι· ότι το κακό και το καλό όπως και η αγάπη με το μίσος μπερδεύονται μερικές φορές· ότι οι επιλογές μας περιορίζονται από την ανατομία μας και τις ενοχές μας· ότι οι ανθρώπινες σχέσεις είναι εξαιρετικά ατελείς όπως εξ’ άλλου και οι άνθρωποι… Και τόσες άλλες απώλειες. Κυρίως η συνειδητοποίηση ότι κατ’ ουσίαν είμαστε ανίσχυροι: ανίσχυροι να προσφέρουμε στον εαυτό μας και σ’ αυτούς που αγαπάμε προστασία – προστασία από τον κίνδυνο, τον πόνο, τα γυρίσματα της ζωής, το χρόνο που περνά. Ο δρόμος προς την ωρίμανση περνά από τον αποχωρισμό. Στη ζωή μας μεγαλώνουμε αφήνοντας.

Αφήνουμε αγαπημένες σχέσεις, κομμάτια του εαυτού μας, πεποιθήσεις, όνειρα και καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε και να διαχειριστούμε όλα αυτά που δεν είμαστε και δεν θα γίνουμε. Και η ειρωνεία είναι ότι όσο πιο παθιασμένες οι «επενδύσεις» μας τόσο περισσότερο είμαστε ευάλωτοι στην απώλεια.

Τι μας μαθαίνουν οι απώλειες και οι αλλαγές

Πώς διαχειριζόμαστε την απώλεια; Πώς να την κατανοήσουμε; Πώς να την εξηγήσουμε; Υπάρχουν πολλά μαθήματα που έχουμε να πάρουμε από τις όποιες απώλειές μας: τη δύναμη του να μοιραζόμαστε τις εμπειρίες μας, την ανάπτυξη ουσιωδών σχέσεων, τη σωτηρία από τη φυλακή των ανεδαφικών προσδοκιών, την ανάπτυξη του εαυτού μας, τη δημιουργία και το αγκάλιασμα της Ζωής.

Συνήθεις μηχανισμοί στην απώλεια

Το αν θα διαχειριστούμε μια σημαντική απώλεια ή το θάνατο με εποικοδομητικό και θετικό τρόπο ή με αρνητικό και καταστροφικό τρόπο εξαρτάται από τους μηχανισμούς διαχείρισης (coping mechanisms) που διαθέτουμε και την υποστήριξη που έχουμε. Δύο είναι οι βασικές ψυχολογικές αντιδράσεις κατά τη διάρκεια της προσαρμογής μας στην απώλεια: α) η χρήση μηχανισμών διαχείρισης και β) οι συναισθηματικές αντιδράσεις.

Μηχανισμοί διαχείρισης

1. Δυσπιστία ή άρνηση.

2. Αποδιοργάνωση και εξάρτηση.

3. Διανοητικοποίηση.

Συναισθηματικές αντιδράσεις

Οι συναισθηματικές αντιδράσεις συνυπάρχουν με τους μηχανισμούς διαχείρισης αλλά δεν προστατεύουν απαραίτητα το άτομο από το τραύμα ή την απώλεια.

Είναι απλά μέσα για να εκφραστεί συναισθηματικά ο άνθρωπος.

1. Θυμός και αγανάκτηση.

2. Ενοχές.

3. Φόβος και άγχος.

4. Ντροπή.

5. Μοναξιά και κατάθλιψη

Οι αντιδράσεις αυτές καθαυτές δεν είναι απαραίτητα θετικές ή αρνητικές. Πολλά εξαρτώνται από τον τρόπο που βιώνουμε τις καταστάσεις, το χρόνο που έχουμε στη διάθεσή μας να επεξεργαστούμε τα γεγονότα, τις πεποιθήσεις μας για το πώς «πρέπει» να συμπεριφερόμαστε, το περιβάλλον μας, κ.α. Πολλές φορές προσπαθούμε να ξεπεράσουμε γρήγορα την όποια απώλεια. Όμως ο καλύτερος τρόπος για να το κάνουμε είναι να το ζήσουμε. Να περάσουμε από τη διαδικασία αυτή έτσι ώστε να επέλθει η ανακούφιση και η ανάκαμψη.

Γεωργία Φέλιου - Ψυχοθεραπεύτρια