Πένθος από φυσικές καταστροφές

Πώς να διαχειριστεί ένα άτομο ή ακόμα και το σύνολο μιας κοινωνίας θανάτους και απώλειες που έχουν προέρθει από μια φυσική καταστροφή; Μια φυσική καταστροφή μας δείχνει πόσο ανίσχυροι είμαστε. Άλλοτε σκεφτόμαστε ότι «είμαστε αδύναμοι απέναντι στη δύναμη της φύσης» και άλλοτε κάποιοι κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου με το επιχείρημα ότι «η φύση εκδικείται την άναρχη εμπλοκή του ανθρώπου». Κάποιοι εστιάζουν στους ανθρώπους και τις περιουσίες που χάθηκαν ενώ κάποιοι άλλοι εκφράζουν το θυμό και την οργή τους για την ανυπαρξία ή την ολιγωρία του κρατικού μηχανισμού.

Παρ΄όλο που η αντίδραση μας απέναντι σε τέτοια γεγονότα είναι μια αυστηρά προσωπική υπόθεση συνήθως τα συναισθήματα που αναδύονται μας φέρνουν σε επαφή με τον φόβο, τον θυμό, τη θλίψη, το άγχος, η ενοχή κ.ο.κ. Όποιος και να είναι ο τρόπος που επιλέγουμε να διαχειριστούμε το πένθος που βιώνουμε μπροστά σε μια καταστροφή είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι όταν αντιμετωπίζουμε τέτοια φαινόμενα τότε η αίσθηση της ασφάλειας και της σιγουριάς που έχουμε ανάγκη ως άνθρωποι, καταργείται. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι ακόμα και αν δεν έχουμε βλαφθεί προσωπικά από κάποια συγκεκριμένη απώλεια λόγω της καταστροφής , αυτό δεν σημαίνει ότι δεν γινόμαστε ευάλωτοι. Μπορεί να νοιώσουμε έντονη ανασφάλεια για το παρόν και άγχος για το μέλλον.

Ως ενήλικοι έχουμε την ευθύνη να εξηγήσουμε στα παιδιά την πραγματικότητα με απλές και κατανοητές λέξεις χωρίς να κρύβουμε την αλήθεια (και πώς να κρύψεις άλλωστε τους θανάτους ή την καταστροφή;) αλλά να τα βοηθήσουμε να αισθανθούν ασφάλεια. Είναι σημαντικό να τους θυμίσουμε ότι οι άνθρωποι επιβιώνουν των απωλειών τους και ότι υπάρχουν συγκεκριμένα πράγματα που μπορούμε να κάνουμε και να νοιώσουμε ασφάλεια.

Μην υποτιμάτε τις μικρές καθοδηγητικές γραμμές τύπου: «Όταν βρέχει πολύ και έχει νερά ο δρόμος πάντα θα περνάς απέναντι με έναν ενήλικο» ή «Αν δεις ότι μπαίνουν νερά στο σπίτι και είσαι μόνος/η να πάρεις το 199 και θα σε βοηθήσουν» . Εσάς μπορεί να σας φαίνονται αυτές οι φράσεις απλοϊκές όμως στα παιδιά δημιουργούν ασφάλεια. Ποιο γενικά μπορούμε να υπενθυμίσουμε στα παιδιά ότι « Βρέχει συχνά αλλά δεν γίνονται συχνά τέτοιους είδους καταστροφές» φέρνοντας με αυτόν τον τρόπο τα πράγματα στη σωστή τους διάσταση.

Η συνεχόμενη έκθεση μας στο υλικό των τηλεοράσεων και των υπολογιστών που ξεπερνά την απλή ενημέρωση μας αλλά εστιάζει σχεδόν εμμονικά στις λεπτομέρειες της καταστροφής μπορεί να τραυματίσει τα παιδιά και τους ενηλίκους. Πολλοί άνθρωποι που αφιερώνουν σημαντικό χρόνο στο να παρακολουθούν τα γεγονότα βήμα – βήμα παραπονιούνται για δυσκολίες στον ύπνο, έντονο άγχος και φόβο, θλίψη και αίσθημα ανισχυρότητας, αλλαγές στη διάθεση κ.ο.κ. Και σε αυτή την περίπτωση το μέτρο είναι απαραίτητο ώστε να μη γίνει περεταίρω ζημιά σε συναισθηματικό επίπεδο.

Το πένθος που ακολουθείται από μια φυσική καταστροφή είναι από τη φύση του, τραυματικό. Οι άνθρωποι που πενθούν θανάτους αγαπημένων προσώπων θα αντιμετωπίσουν ιδιαίτερα θέματα που συχνά περιπλέκουν τη διαδικασία του πένθους και του θρήνου. Ο βαθμός αποδιοργάνωσης που επιφέρει η απώλεια, η παρουσία ή απουσία υποστηρικτικού περιβάλλοντος, η ηλικία, οι προηγούμενες εμπειρίες απώλειας είναι μόνοι από τους παράγοντες που θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην διαχείριση του πένθους.

Τέλος, είναι ζωτικής σημασίας να θυμόμαστε ότι η σύντομη παροχή πρακτικής βοήθειας και η στήριξη στα άτομα που έχουν πληγεί από την καταστροφή είναι απαραίτητη. Μια δομή βοηθείας αποτελούμενοι από γιατρούς, νοσηλευτικό προσωπικό, επαγγελματίες της ψυχικής υγείας, και εθελοντές μπορούν να προσφέρουν άμεσα τις υπηρεσίες τους βοηθώντας αποτελεσματικά στο πεδίο τους ανθρώπους που πενθούν.

©Νάνσυ Ψημενάτου